Quá trình trẻ tiếp cận với chữ viết và ngôn ngữ ở trường liên quan đến các hoạt động nghe, nói, đọc, hiểu, xem, vẽ và viết. Thông qua các hoạt động này, bạn có thể giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ bằng nhiều cách thú vị.
Việc xây dựng nền tảng cho các kỹ năng sống này bắt đầu từ khi bé mới chào đời, bằng những hoạt động đơn giản hằng ngày như nói chuyện với bé, hát cho bé nghe, nhại theo tiếng các loài vật và chỉ cho bé biết đó là tiếng của loài vật nào.
Tất nhiên, trong giai đoạn sơ sinh, bạn sẽ cảm nhận đây là các tương tác một chiều, chỉ có bạn tương tác rõ ràng với bé. Khi bé phát triển hơn, đặc biệt là tháng thứ 6 trở đi, bé có thể tham gia vào nhiều hoạt động và biết cách tương tác với bạn tốt hơn.
Nói chuyện, ca hát, chơi các trò chơi với âm thanh và từ vựng, đọc, viết và vẽ hoặc tô màu với bé đều là những cách giúp bé phát triển và tạo nền tảng ngôn ngữ tốt hơn.
Mặc dù nhiều người cảm thấy những hoạt động này sẽ khiến mình tốn nhiều thời gian, nhưng thực tế là bạn không cần phải dành quá nhiều, chỉ cần 5 phút mỗi ngày là đủ. Mục đích chính của các hoạt động này là giúp bé có thêm nhiều cơ hội để học hỏi và tiếp thu nhanh hơn. Những hoạt động đó có thể diễn ra ở nhà, hoặc bạn đưa bé cùng đi siêu thị, đi dạo phố hoặc thậm chí là trước khi đi ngủ.
Nói chuyện với bé và hát cho bé nghe
Nói và hát với bé đều có thể dạy các bé về âm thanh và cách các âm này kết hợp với nhau tạo nên từ ngữ. Dạy cho bé các trò chơi ngôn ngữ và các bài hát, bạn có thể giúp bé phát triển kỹ năng nghe và nói.
Hoạt động dành cho các bé nhỏ (trước tuổi mầm non)
- Nói các cụm từ bất cứ khi nào bạn có thể. Những cụm từ có âm gần giống nhau chẳng có ý nghĩa gì hoặc liên quan đến những việc bạn đang làm, mặc dù nghe có vẻ vớ vẩn, nhưng lại có thể giúp bé hiểu từ ngữ và cách từ đó được tạo ra. Bạn có thể thử
- Hát ru cho bé khi hai mẹ con đang ở nhà, hoặc khi đi ra ngoài. Các bé rất thích giai điệu, đặc biệt là các giai điệu sôi động, có vần có điệu và lặp đi lặp lại. Bài hát ABC, “cả nhà thương nhau”, “cháu yêu bà” đều là những bài hát nằm trong danh sách bạn sẽ hát.
- Nhại tiếng các loài động vật gần gũi với bé như bò, mèo, chó, gà, heo… và khuyến khích bé nhại theo. Bạn cũng đừng quên nói cho bé biết tên của con vật ứng với từng tiếng kêu riêng biệt để giúp bé phân biệt.
- Nhại theo âm thanh phát ra từ các phương tiện giao thông cụ thể như tiếng chuông xe đạp, tiếng còi xe máy, tiếng còi tàu hỏa, tiếng máy bay cất cánh là cách để bạn cùng bé luyện tập, giúp bé phát triển khả năng ngôn ngữ của mình.
- Trong lúc chuẩn bị đồ ăn cho bé, hãy nói về món ăn bạn đang làm, hương vị của món ăn và hình dáng, màu sắc của món ăn.
- Kể chuyện cho bé nghe, câu chuyện mà bạn đã trải qua khi bạn còn nhỏ.Ở những đoạn gay cấn và hấp dẫn nhất của câu chuyện, đừng quên thể hiện hành động thực tế để câu chuyện thêm thú vị.
Hoạt động dành cho các bé đã đến trường
- Hỏi các bé về âm thanh mà bạn từng dạy cho bé.
- Giúp bé phát triển khả năng ngôn ngữ bằng trò chơi với âm: bạn hãy nói cho bé một âm thanh, và yêu cầu bé nói lên những từ có chứa âm đó. Ví dụ như âm “m”, và với âm này bé có thể nghĩ ra ngay các từ như “mẹ”, “mai”, “mơ”…
- Trò chuyện với bé về một chương trình TV mà bé yêu thích như hỏi về những chi tiết hoặc nhân vật khiến bé thích thú, hoặc tạo cơ hội cho bé giải thích về một chi tiết xảy ra trong chương trình.
- Hỏi bé những điều thú vị đã diễn ra ở trường.
- Chơi các trò chơi “đóng kịch” mà khi đó bạn và bé cần đóng một vai nào đó, như bác sĩ và bệnh nhân, cô giáo và học sinh, người bán hàng và người mua hàng…
Cho bé nghe nhạc có lời
Nghe nhạc là các tiếp thu ngôn ngữ một cách thụ động, tuy nhiên phương pháp này lại mang đến hiệu quả rất lớn trong việc giúp bé phát triển khả năng ngôn ngữ, tư duy thông minh hơn. Khi cho bé nghe nhạc, bé sẽ được “tắm” trong ngôn ngữ đó một cách tự nhiên, não của trẻ sẽ tự động tiếp thu âm thanh, ngôn ngữ và phát triển một cách nhanh chóng, hiệu quả nhất.
